Panopticum
Het Panopticum is een boek en een architectonisch principe beschreven tijdens de Verlichting door Jeremy Bentham. Door het Panopticon principe te hanteren bij het ontwerpen van een gebouw is het mogelijk groepen te controleren, te disciplineren, te bewaken, bestuderen, vergelijken en te verbeteren.Ik heb gekozen voor dit thema omdat er op dit moment veel te doen is wat betreft onze privacy en dit heeft hier mee te maken.

Koepelgevanenis
Het bekendste voorbeeld van het principe is de koepelgevangenis, in Nederland is het toegepast in de koepelgevangenis van Breda, Arnhem en Haarlem. Het idee is dat degene die gecontroleerd wordt weet dat het bekeken kán worden en zal daardoor zelfcorrigerend zijn, oftewel het aanzetten tot zelfdiscipline doordat men denkt in de gaten gehouden te worden.

1984
George Orwell’s boek 1984 (uit 1949) behandelde ook het Panopticon principe, ditmaal toegepast op een hele (fictieve) samenleving. In het boek is de Panopticon een televisie die de staat toegang geeft tot de huizen, straten en werkplekken van de burgers. Net zoals de gevangen van een Panopticon worden ook de bewoners altijd herinnerd aan de aanwezigheid van de toezichthouder via de televisie. Uit het boek komt ook de uitspraak “Big Brother is watching you”.